LỄ HỘI TẢ TÀI PHÁN CỦA ĐỒNG BÀO HOA NÙNG Ở TRẢNG BOM GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA TRONG DÒNG CHẢY HIỆN ĐẠI

Lễ hội Tả Tài Phán có nguồn gốc lâu đời, gắn liền với đời sống tâm linh và quá trình hình thành, phát triển của cộng đồng người Hoa Nùng. Theo quan niệm dân gian, “Tả Tài Phán” là nghi lễ thờ cúng các vị thần linh, thần tài, thổ địa và tổ tiên – những đấng bảo hộ cho cuộc sống con người. Thông qua Lễ hội, bà con bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, các thế hệ đi trước đã có công khai phá, dựng làng, đồng thời cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, gia đạo bình an, làm ăn phát đạt trong năm mới. Lễ hội thường được tổ chức vào những ngày đầu xuân hàng năm, khi người dân tạm gác lại công việc thường nhật để cùng nhau tham gia các nghi lễ truyền thống. Không gian tổ chức Lễ hội thường là đình, miếu hoặc khu vực sinh hoạt văn hóa chung của cộng đồng, được trang trí trang nghiêm, rực rỡ cờ hoa, mang đậm sắc thái văn hóa Hoa Nùng. Bà con tham gia Lễ hội trong trang phục truyền thống cùng tề tựu cùng nhau chuẩn bị lễ vật, hương hoa, thể hiện tinh thần trách nhiệm và sự thành kính đối với nghi lễ chung của cộng đồng. Phần lễ của Lễ hội Tả Tài Phán được tổ chức trang trọng, tuân thủ chặt chẽ các nghi thức cổ truyền. Các bô lão, người có uy tín trong cộng đồng đảm nhiệm vai trò chủ lễ, thực hiện nghi thức cáo yết tổ tiên, dâng hương, dâng lễ vật và đọc văn khấn bằng tiếng Hoa cổ. Mỗi nghi thức đều mang ý nghĩa riêng, thể hiện khát vọng về cuộc sống an lành, no đủ và sự che chở của thần linh đối với cộng đồng dân cư. Không khí linh thiêng của phần lễ giúp người tham dự cảm nhận rõ nét chiều sâu tâm linh và sự gắn bó giữa các thế hệ trong cộng đồng dân cư. Sau phần lễ là phần hội sôi nổi, mang đậm màu sắc sinh hoạt văn hóa dân gian. Các hoạt động như: Múa lân, biểu diễn văn nghệ truyền thống, trình diễn trang phục dân tộc, trò chơi dân gian được tổ chức thu hút đông đảo người dân tham gia. Tiếng trống lân rộn ràng, những điệu múa uyển chuyển cùng tiếng cười nói râm ran đã tạo nên không khí vui tươi, phấn khởi, góp phần làm cho Lễ hội trở thành ngày hội lớn của cả cộng đồng. Lễ hội Tả Tài Phán không chỉ là dịp để đồng bào Hoa Nùng sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là môi trường quan trọng để bảo tồn và truyền dạy các giá trị văn hóa truyền thống. Thông qua Lễ hội, thế hệ trẻ được tiếp cận, học hỏi các nghi thức, phong tục, ngôn ngữ và nghệ thuật dân gian của dân tộc mình. Đây chính là cách thức truyền trao di sản văn hóa một cách tự nhiên, sinh động, góp phần ngăn chặn nguy cơ mai một bản sắc trong bối cảnh hội nhập và giao thoa văn hóa mạnh mẽ hiện nay.

Quang cảnh Lễ Hội tả tài Phán tại ấp 11 xã Trảng Bom

Tại xã Trảng Bom, Lễ hội Tả Tài Phán mang ý nghĩa xã hội sâu sắc khi góp phần thắt chặt mối quan hệ đoàn kết giữa đồng bào Hoa Nùng với các dân tộc anh em khác đang sinh sống trên địa bàn. Lễ hội được tổ chức hàng năm. Năm 2025, Lễ hội được tổ chức từ ngày 10-12/12/2025. Ban Tổ chức Lễ hội đã thực hiện thủ tục thông báo việc tổ chức Lễ hội Tả Tài Phán gửi đến UBND xã theo quy định. Sau khi nhận được thông báo, UBND xã đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp với Công an xã, Ban ấp xuống làm việc trực tiếp với Ban Tổ chức Lễ hội để khảo sát vị trí, địa điểm tổ chức, các điều kiện chuẩn bị cho việc tổ chức lức Lễ hội. Sau khi làm việc Tổ công tác đã báo cáo và tham mưu UBND xã ban hành văn bản tiếp nhận thông báo. Đồng thời, trong những ngày diễn ra Lễ hội, Đại diện cơ quan chức năng, Công an xã, Ban Ấp luôn phối kết hợp chặt chẽ với Ban Tổ chức Lễ hội nhằm đảm bảo tốt công tác an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy, vệ sinh an toàn thực phẩm … nhằm đảm bảo Lễ hội được diễn ra thành công tốt đẹp. Lễ hội Tả tài Phán năm 2025 tại xã Trảng Bom không chỉ người Hoa Nùng mà đông đảo người dân địa phương cùng tham gia, chia sẻ niềm vui và tìm hiểu nét văn hóa đặc trưng của nhau. Qua đó, tinh thần đoàn kết, gắn bó cộng đồng được củng cố, tạo nền tảng vững chắc cho sự ổn định và phát triển của địa phương. 

Những năm gần đây, cùng với sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của Lễ hội ngày càng được chú trọng. Lễ hội Tả Tài Phán được lồng ghép trong các phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, gắn với hoạt động tuyên truyền, giáo dục truyền thống, nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của di sản văn hóa trong đời sống hiện đại. Đồng thời, việc tổ chức Lễ hội cũng được điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế, bảo đảm an toàn, tiết kiệm nhưng vẫn giữ được bản sắc và ý nghĩa truyền thống. Tuy nhiên, việc duy trì Lễ hội trong bối cảnh xã hội không ngừng phát triển cũng đặt ra nhiều thách thức. Điều này đòi hỏi sự chung tay của cộng đồng, sự hỗ trợ của chính quyền và các tổ chức xã hội nhằm bảo tồn Lễ hội một cách bền vững, lâu dài. 

Có thể khẳng định, Lễ hội Tả Tài Phán của đồng bào Hoa Nùng tại Trảng Bom không chỉ là một hoạt động tín ngưỡng truyền thống mà còn là biểu tượng văn hóa giàu giá trị nhân văn. Việc gìn giữ và phát huy lễ hội chính là góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời kỳ mới.